Właściwie wszystko zaczęło się od „Końskiego ogona”. Albo inaczej... Był rok 1958. To wtedy w Koninie władze powiatowe zorganizowały Powiatowy Dom Kultury. Początkowo mieścił się w budynku przy ulicy Armii Czerwonej (dzisiaj ul. 3 Maja), w obecnej siedzibie Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia, w starej części miasta. Pierwszymi jego dziełami, poza organizowaniem uroczystości z okazji 1 Maja i 22 Lipca, był kabaret „Koński ogon”. A potem już się potoczyło...
Konin w latach sześćdziesiątych zaczął się dynamicznie rozwijać. Górnictwo odkrywkowe i energetyka, potem hutnictwo aluminium, przyciągały do miasta ludzi z całej Polski, tu znajdujących zatrudnienie i porządne warunki życia. Pod koniec lat trzydziestych minionego wieku Konin liczył 12 tysięcy mieszkańców. W czasie okupacji zginęło około 1/3 koninian. Tymczasem w latach sześćdziesiątych w Koninie mieszkało już ponad 50 tysięcy osób a dzisiaj liczba ta oscyluje około 80 tysięcy. Tak gwałtowny rozrost miasta rodził potrzeby kulturalne.
Stary Powiatowy Dom Kultury nie posiadał już wystarczającej infrastruktury, która mogłaby sprostać oczekiwaniom i potrzebom kulturalnym tak ogromnej liczby potencjalnych widzów. Na początku lat 60. ówczesne władze podjęły decyzję o budowie nowoczesnego budynku. Dokumenty konieczne do uruchomienia tych procedur podpisał ówczesny kierownik domu kultury, Szymon Pawlicki.
Po wieloletnich perturbacjach, związanych z finansowaniem przedsięwzięcia, obiekt został oddany do użytku w 6 listopada 1970 r. Od tej daty w oficjalnych annałach zaczęto liczyć historię domu kultury w Koninie. Dlaczego? Konia z rzędem temu, kto odpowie dlaczego... Może wynika to z przekonania, że najtrwalszym elementem instytucji, także instytucji kultury, są... budynki. Tymczasem intensywne i twórcze działania jeszcze niewielkiej załogi zaowocowały zorganizowaniem pierwszej imprezy o skali krajowej: Ogólnopolskiego Przeglądu Teatrów Poezji (20 – 25 października 1971 r.).
Nowy gmach Domu Kultury Zagłębia Konińskiego, oddany do użytku 6 listopada 1970 r. Później działał tu Wojewódzki Dom Kultury i Koniński Dom Kultury. Fot. Archiwum KDK
Pierwszym szefem nowej instytucji, zlokalizowanej w nowym Koninie (dawniej obszar podkonińskiej wsi Czarków), został ostatni kierownik Powiatowego Domu Kultury przy Armii Czerwonej - Przemysław Malarz. Rok później PDK przekształcono w Domu Kultury Zagłębia Konińskiego. O ile z P. Malarzem nowy gmach zaczęło zagospodarowywać 14 pracowników, to trzy lata później było ich już 34. Tą załogą kierował już Konrad Zawal.
Jednym z dzieł szczególnych tego czasu było powołanie do życia Biura Wystaw Artystycznych. Niepodzielnie w BWA „panowali” Włodzimierz Habel - znakomity fotografik, Eugeniusz Siwek – plastyk, wykładowca na ASP w Poznaniu i Barbara Malarzowa – osoba wrażliwa, znakomita organizatorka. Jednymi z pierwszych, którzy tu prezentowali swe prace, byli Brewka Schmidt, Józef Szajna i Magdalena Abakanowicz. Dzisiaj dzieło BWA kontynuuje Biuro Wystaw „Wieża Ciśnień” Centrum Kultury i Sztuki w Koninie.
Wraz z pojawieniem się w DKZK Zdzisława Szklarkowskiego, rozpoczęła się era fotografiki i filmu. „Druh” Szklarkowski (tak był na co dzień nazywany) był niestrudzonym dokumentalistą a także nauczycielem, który opracował własna metodykę nauczania fotografii. Jego dzieło kontynuował Ryszard Fórmanek, później znany fotoreporter oraz Zbigniew Murawski. Wtedy także w domu kultury powstał Amatorski Klub Filmowy „Muza”. Realizowali w nim swoje pasje m.in. Antoni Sieńkowski, Józef Szyk, Gustaw Schneider, a z najmłodszych Jan Bobrowski i Tomasz Wałęsa. Z klubem od czasu stanu wojennego związany jest Andrzej Moś, kierujący jego działalnością. Powstały w 1973 z AKF „Muza” jest drugim, po słynnym AKF „AWA” w Poznaniu, najstarszym wielkopolskim klubem filmowym, działającym nieprzerwanie jako amatorska grupa twórcza, realizująca własne, autorskie filmy nieprofesjonalne. Filmografia AKF „Muza” obejmuje ponad 60 dzieł. Są wśród nich filmy dokumentalne, jeden animowany lalkowy, także pełnometrażowe. Wiele nagrodzonych na przeglądach krajowych i festiwalach międzynarodowych.
Zdzisław Szklarkowski - fotografik, dokumentalista, nauczyciel. Obok - realizatorzy pierwszego filmu AKF "MUZA" pt: "Ziemia przemian i przyszłości", 1974 r. Fot. Archiwum KDK
Mocną stroną DKZK byłą praca z adeptami teatru i recytacji. Decydowali o tym instruktorzy, jak choćby Zbigniew Żółciak, Maria Witczak i Tadeusz Sikora. W pamięci pozostała działalność Teatru „Opad”. Teatr prowadził Tadek Sikora, postać charyzmatyczna, wokół której zbierała się młodzież w ówczesnym czasie „inaczej myślącą”. Ich dziełem był na przykład spektakl „Bursa – próba poetyckiej biografii”, oparty na tekstach trudnych do zaakceptowania przez władze, szczególnie Komitetu Wojewódzkiego PZPR. W tej grupie działał m.in. Jan Zamojski, syn sekretarz propagandy w komitecie. Jak wspomina Grzegorz Buciak, wykonawca scenografii do spektaklu: „To się potem skończyło jeszcze większym odejściem, bo Janek Zamojski związał się w latach 80. z Teatrem Ósmego Dnia w Poznaniu”.
Big Band, pierwszy skład, pierwszy z lewej – Stanisław Fiałkowski, założyciel i dyrygent zespołu. Fot. Archiwum KDK
Pantomima Pawła Stopy. Fot. Archiwum KDK
Teatr Poetycki Czesława Meissnera. Fot. Archiwum KDK
Zespół „Truwerzy”. Od lewej: Ryszard Borowiecki, Czesław Fiałkowski, Stanisław Brzeziński, Stanisław Fiałkowski, Anna Raczek, Józef Sutyła, Stanisław Kwiatkowski Fot. Archiwum KDK
Osobną kartą historii DKZK była działalność muzyczna, prowadzona przez Stanisława Fiałkowskiego. Był organizatorem zespołów „Truwerzy” i Big Band „Konin”. Zespoły pod jego kierunkiem osiągnęły poziom umożliwiający im występy na najważniejszych festiwalach w kraju, m.in. w Opolu, w Kołobrzegu i w Zielonej Górze. Grupy wyjeżdżały także na koncerty zagraniczne. Stanisław Fiałkowski w latach późniejszych zorganizował i do dzisiaj dyryguje Big Warsaw Band.
Dodać trzeba, że DKZK był nie tylko placówką miejską. Sprawował opiekę nad instytucjami kultury, klubami w powiecie konińskim. Współpracę z tzw. terenem koordynowała Jadwiga Kujawińska, kierownik działu doskonalenia kadr. Pracowali w nim też pracownicy działu artystycznego – Jerzy Bąk, Eugeniusz Siwek, Józek Rosiński, Maria Witczak, Zofia Staliś, Zofia Radziemska i Jagoda Zdulska.
W 1976 r. DKZK został przekształcony w Wojewódzki Dom Kultury. Wiązało się to ze zmianami administracyjnymi kraju; to wtedy powstało województwo konińskie. Na dyrektora placówki wojewódzkiej powołano Kazimierza Lipińskiego. To był czas narodzin dwóch dużych imprez: derbów kabaretowych i festiwalu dzieci tańczących i śpiewających. Pierwsze konińskie Derby Kabaretowo-Estradowe odbyły się w 1978 r. (na zdjęciu z lewej. Fot. Arhiwum KDK). W czasie dwóch koncertów, zatytułowanych "Konin, Kopyt i Gwiazdy" oraz "Złote Podkowy na szczęście", obejrzało je wówczas około 10 tysięcy widzów. Pierwsze Ogólnopolskie Konfrontacje Dziecięcych Zespołów Tanecznych odbyły się w 1979 roku. Z czasem dołączyły dzieci śpiewające i konkurs przybrał formę Ogólnopolskiego Dziecięcego Festiwalu Piosenki i Tańca. Od 1998 roku, kiedy to odbyła się XIX edycja festiwalu, nosi przymiotnik "międzynarodowy". Co roku w finałach festiwalu, organizowanych w Koninie, uczestniczy po około 2,5 tysiąca dzieci i młodzieży do lat 16.
Organizowanie dziecięcego festiwalu dało asumpt do rozpoczęcia w domu kultury szkolenia własnych zespołów tanecznych. Jeszcze trwała dobra passa ludowego Zespołu Pieśni i Tańca „Konin”, ale festiwal stawiał na taniec współczesny. Zaczęło się od zespołu „Zderzenie”, prowadzonego przez Małgorzatę Kazuś. Później w domu kultury zaczęli pojawiać się kolejni instruktorzy tańca współczesnego i zespoły. Jacek Szczepankiewicz, wywodzący się z Zespołu Pieśni i Tańca „Konin”, zorganizował zespół „Reverance” a następnie dziecięca formację disco-dance „Fuks”, który stał się pierwszym konińskim laureatem festiwalowego Aplauzu. Dariusz Intrys, również wcześniej tańczący w Zespole Pieśni i Tańca „Konin”, był założycielem i choreografem Studio Tańca Współczesnego „Plus” a potem twórcą Grupy Tańca Sportowego „Siedem”.
Zespół Pieśni i Tańca „Konin”: jego pierwszy występ odbył się 21 lipca 1977 r. w amfiteatrze. Zespół przedstawił „Suitę konińską” i „Krakowiaka”. Kierownikiem artystycznym zespołu był Roman Matysiak, choreografem Józef Rosiński, pedagogiem zespołu – Barbara Stasiak. Fot. Archiwum KDK
Teatr „W drodze”, Teresa Dobrowolska w przedstawieniu „Królewna Śnieżka”, 1984 r. Fot. Archiwum KDK
II Ogólnopolskie Konfrontacje Dziecięcych Zespołów Tanecznych, 5-7 października 1980 r. Fot. Archiwum KDK
Rok 1984, V Ogólnopolskie Konfrontacje Dziecięcych Zespołów Tanecznych. Po raz pierwszy zmagania małych tancerzy zarejestrowała kamera telewizyjna, z poznańskiego ośrodka telewizyjnego. Fo. Archiwum KDK
Z zespołu „Rytmix”, prowadzonego przez Wiesławę Wolną (dzisiaj prywatne Studio Tańca „Rytmix”), wyszli instruktorzy nowych zespołów, m.in. Justyna Szczap-Morkowska, właścicielka i animatorka Studio Tańca „Fart”, Sylwia Michalak, tańcząca przez kilka lat w „Fuksie”, obecnie prowadzi grupę „From the Top”. Dziełem Grzegorza Ambroziaka jest zespół break dancowy „Body & Soul”, wicemistrzowie Polski. Jacek Szczepankiewicz prowadzi zespół ,,Fuks" (disco dance). Bardzo ciekawie rozwija się Teatr Tańca CODA, którego instruktorką jest Marta Merdzińska. Przy tym, sięgając do historii, warto zauważyć jeszcze „Duet” Grażyny Kwitowskiej, edukację w zakresie tańca towarzyskiego, prowadzoną przez Klub Tańca Towarzyskiego „Best” Zbigniewa Witkowiaka (dzisiaj już poza KDK) oraz grupę „Fire Squad” (break dance i elektric bogie), mini formację „Funky Dance” (disco free style, jazz). Wiele z nich udanie rywalizowało z zespołami krajowymi i zagranicznymi, zgarniając prawie co roku Aplauzy, najwyższe festiwalowe nagrody.
Także mali wokaliści zdobywali laury, począwszy od filigranowej Ani Stawieraj. Laury wokalistów to efekty pracy Studia Sztuki Wokalnej, założonego z inicjatywy Ryszarda J. Piotrowskiego. Pracowali w nim, obok założyciela, Marlena Brzezińska i Ireneusz Ryś. M. Brzezińska stworzyła grupę „Genezis”, której dziełem był między innymi musical „Metro”. Efektem pracy R.J. Piotrowskiego był Koniński Kameralny Zespół Akordeonowy (dzisiaj działający przy Wyższej Szkole Kadr Menedżerskich w Koninie). Pojawiły się też zespoły młodzieżowe: rockowy „Amnesty”, bluesowy „Blueska” (wcześniej „Night Riders”), hip-hopowy DNM i hard-rockowy „Deka-Dred”. Działały jeszcze zespoły rockowe „Nigriventer”, „Mikro”, „Mac & Band” czy fankowy „Knoblo”. Nad tymi ostatnimi opiekę instruktorską sprawował Robert Glapa.
Z lewej: Koniński Kwintet Akordeonowy, 1984 r., od lewej: Ryszard J. Piotrowski, Eligiusz Kawa, Stanisław Kostka, Roman Michalski, Paweł Nawrocki Fot. Archiwum KDK Z prawej: „NIGRIVENTER” czyli (od lewej) Jarosław Szczeciński, Patryk Kazuś, Krzysztof Augustynowicz, Adam Kwiatkowski i Bartosz Babiak. Zdjęcie z 1998 roku, zespół później przekształcił się w „Overhead” a potem w „Deka Dred”.Fot. Archiwum KDK
Dodajmy, że laureaci festiwalowi, uczestnicy zajęć wokalnych i muzycznych dzisiaj studowali m.in. na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej w konińskiej PWSZ (kierunek ten, niestety, został zlikwidowany) oraz w Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Ruch taneczny zatoczył szersze kręgi: w roku 1999 Koniński Dom Kultury zorganizował pierwsze Ogólnopolskie Konfrontacje Tańca Współczesnego. W roku 2003 na deskach KDK odbyły się Mistrzostwa Polski Battle of Year (organizowano je tu jeszcze w latach 2004 i 2005). Wreszcie KDK był organizatorem eliminacji do półfinałów mistrzostw świata w tej kategorii tanecznej.
Świetną passę mieli także filmowcy konińskiego domu kultury, którzy co roku, począwszy od roku 1985, organizują Przeglądy Polskich Filmów Fabularnych "Debiuty". Na „Debiutach” prezentowane są najnowsze osiągnięcia polskich twórców filmowych, wielu z nich regularnie brało udział w spotkaniach z publicznością, m.in. Andrzej Kondriatiuk (na zdjęciu z lewej. Fot. Andrzej Moś).
W roku 1988 WDK podzielono na dwie instytucje: pierwsza – Wojewódzki Ośrodek Kultury (obecnie Centrum Kultury i Sztuki, instytucja samorządu województwa wielkopolskiego) – prowadzi doradztwo instruktażowe w powiatach kolskim, konińskim, słupeckim i turkowskim, druga – Koniński Dom Kultury – stał się instytucją samorządu Konina, finansowaną z budżetu miasta i obejmującą swoim działaniem miasto. Nadal najważniejszym dziełem pracy KDK jest wszechstronna edukacja artystyczna. Jej szczególnym efektem jest organizacja sztandarowych imprez, między innymi Międzynarodowego Dziecięcego Festiwalu Piosenki i Tańca, który jest z jednej strony dziełem organizacyjnym pracowników KDK, z drugiej – platformą prezentacji umiejętności dzieci. W tym czasie, szczególnie po roku 2000, zaczyna się w KDK odbudowywanie działalności (edukacji) plastycznej. Liczba dzieci i młodzieży chętnych do uczestnictwa we wszelkich zajęciach plastycznych jest tak duża, że pracownia prowadzona przez Katarzynę Mijakowską musiała być kilka razy powiększana.
Swoje miejsce mieli w KDK recytatorzy i teatr. Przypomnijmy: zaczęło się od kabaretu „Koński ogon”. Dwadzieścia lat później, w 1979 roku do Konina trafił Tomasz Nowak i w WDK zaczął tworzyć Teatr „W drodze”. Nazwiska: Ewa Kapyszewska, Teresa Dobrowolska, Teresa Szymczak, Elżbieta Gierasimow, Sławomir Janasik, Sławomir Papiera – to tylko niektóre z przewijających się przez scenę. Po latach kontynuatorką ówczesnego dzieła (ale także Czesława Meissnera pracującego z recytatorami) była Elżbieta Gierasimow-Zakowany, prowadząca zajęcia z recytatorami i animująca (kolejno) Grupę Teatralną „Maska”, Teatr „Klamka” a obecnie Teatr „Waliza”. Na tej działalności opierała się także Scena Amatora Teatru „Feniks”, regularnie przez wiele lat popularyzująca osiągnięcia teatrów amatorskich z regionu konińskiego.
Z lewej: Teatr „W drodze”, przedstawienie „Królewna Śnieżka”, 1984 r. Fot. Archiwum KDK. Z prawej: Teatr „W drodze”, w środku Tomasz Nowak. Fot. Archiwum KDK
W ostatnim dwudziestoleciu pojawiały się w KDK całkowicie nowe formy działalności. 3 maja 2002 roku ruszyło studio telewizyjne. Funkcjonowało dziesięć lat, produkując w tym czasie 1002 programy „Informatora Samorządowego”, ponad 40 magazynów „Więcej Kultury”, plus dziesiątki reportaży i filmów reklamowych. Studio tworzyli dziennikarze: Elżbieta Miętkiewska – Markiewicz, Aneta Kwiatkowska, Dorota Gapska i Andrzej Dusza, operatorzy kamer i montażyści: Marcin Oliński i Zdzisław Siwik. Ze studiem współpracował, jako operator i scenarzysta, Andrzej Moś. Po zakończeniu pracy telewizyjnej, część pracowników uruchomiła działalność internetową, doprowadzając do utworzenia portalu www.kulturalnykonin.pl oraz nowych stron internetowych www.kdk.konin.pl i www.dziecieceyfestiwal.pl. Znalazły się na nich materiały (informacje tekstowe, zdjęciowe i filmowe) z wydarzeń kulturalnych w Koninie, KDK i – wyodrębnione ze względu na szczególne znaczenie – Międzynarodowego Dziecięcego Festiwalu Piosenki i Tańca.
Scena KDK była i jest także sceną impresaryjną. Występowali tu najwięksi twórcy estrady, filmu, teatru i kina. Zapewne łatwiej byłoby wymienić, kto tu nie występował, chociaż... - powiedzmy to z wrodzoną sobie skromnością - trudno sobie takie nazwisko przypomnieć. Ale ważne jest, że od 2015 roku regularnie na scenie KDK gości Salon Poezji i Literatury prowadzony przez Katarzynę Kubacką-Seweryn.
Od tego czasu rozrastała się także baza KDK. Tworzył ją kompleks: budynek przy pl. Niepodległości 1, Klub "Energetyk", przy ul. Przemysłowej oraz Amfiteatr "Na Skarpie" przy ul. Wyszyńskiego.
1 stycznia 2013 roku baza została „okrojona”: samorząd miasta zdecydował o przekazaniu Klubu „Energetyk” Młodzieżowemu Domowi Kultury. KDK za to „odzyskał”, we własnym budynku przy pl. Niepodległości, pomieszczenia dawnego Biura Wystaw Artystycznych. Jeszcze do niedawna działał w nich prywatny klub MCC (jego właściciel wynajmował pomieszczenia), od 22 marca 2013 roku zaczęła w nich działać Strefa K, organizowana przez KDK, mająca być miejscem spotkań twórców i prezentacji ich dorobku. Także z użytkowania został wyłączony (w 2019 roku) Amfiteatr, wymagający kapitalnego remontu.
Konińskiemu domowi kultury przewodzili kolejno:
- Przemysław Malarz (6 listopada – 31 grudnia 1970 r.)
- Zygmunt Werbiński (1stycznia – 31 lipca 1971 r.)
- Konrad Zawal (1 sierpnia 1971 r. - 30 grudnia 1975 r.); zastępca dyrektora ds. merytorycznych: Józef Rosiński, zastępcy dyrektora: Jadwiga Zdulska, Wojciech Zalewski (1 stycznia – 30 czerwca 1976), Mirosława Mielcarek (1 lipca 1976 – 30 czerwca 1977),
- Kazimierz Lipiński (1 lipca 1977 r. – 25 stycznia 1986 r. ); zastępcy dyrektora: Barbara Rucińska, Michał Ciesielski, Teresa Bartoszak
- Jerzy Łagodziński (15 kwietnia 1986 r. - 30 czerwca 1988 r.); zastępcy dyrektora: Krystyna Miedzińska, Adam Augustiański
- Adam Augustiański (1 lipca 1988 r. - 14 sierpnia 2003 r.); zastępca dyrektora: Krystyna Miedzińska (do 1993 r); Ryszard Jarosław Piotrowski ( 1 września 1994 r. - 31 sierpnia 1997 r.)
- p.o. dyrektora Robert Glapa (14 sierpnia 2003 r. - 30 października 2003 r.)
- Piotr Starzyński (3 listopada 2003 r. - 2 listopada 2004 r.)
- Bogdan Cal (3 listopada 2004 r. - 31 stycznia 2012 r.); zastępca dyrektora ds. merytorycznych: Robert Glapa
- p.o. dyrektora Robert Glapa (31 stycznia 2012 r. - 13 lutego 2012 r.)
- od 13 lutego 2012 roku dyrektorem KDK jest Elżbieta Miętkiewska-Markiewicz; zastępcą dyrektora ds. merytorycznych jest Robert Glapa.
- od 14 lutego 2024 roku dyrektorem KDK jest Robert Glapa.
Dokument zrealizowano w listopadzie 2010 r.
12 grudnia do Akad..
Ale to było przem..
Bardzo lubimy grud..
Akademia Filmowa K..
Mikołajkowy weeke..